Truyện cổ tích dù được sáng tạo, lưu truyền từ xa xưa hay những câu chuyện được viết lại trong thời hiện đại vẫn mang đặc trưng riêng của thể loại truyện cổ tích là những câu chuyện kết hợp hài hòa yếu tố đời sống hiện thực với sự hư cấu nghệ thuật kì ảo đầy chất lãng mạn cùng các mô tip mang tính công thức quen thuộc.
Nhóm truyện kể về sự tích, nguồn gốc các loài hoa đưa chúng ta tới cái nhìn sâu hơn vào bản chất sự vật, hiện tượng trong đời sống xã hội vừa làm ta ngạc nhiên về những liên tưởng hợp lý mà tài tình trong sáng tạo nghệ thuật, một sự “bịa đặt” ( Từ dùng của V Ia. Propp) hợp lý mà rất có duyên
Các loài hoa luôn là biểu tượng của ngôn ngữ tình yêu, vì thế thật dễ hiểu khi một bộ phận khá lớn các truyện sự tích loài hoa mang chủ đề tình yêu khá phong phú. Có thể kể tới một số truyện như Sự tích hoa bích đào, sự tích hoa Ban, sự tích hoa Đỗ Quyên, sự tích hoa cỏ may, sự tích hoa dã quỳ, sự tích hoa Lan, sự tích hoa thiên lý, sự tích hoa trinh nữ…
1. Nhóm loài hoa trong truyện kể sự tích biểu tượng của tình yêu chung thủy
Các truyện sự tích thuộc dạng này dù là của dân tộc Tày, Thái, Mường, Kinh, Cơho đều có chung một kiểu cốt truyện, một công thức chung về tình yêu không thành và mô tip hóa thân. Sự tích hoa bích đào ( dân tộc Tày, Việt) kể về tình yêu của chàng trai người miền núi quê ở Mẫu Sơn và người con gái con quan giàu có thị xã Lạng Sơn. Cặp trai tài gái sắc yêu nhau thắm thiết nhưng cha cô gái không đồng ý vì chàng trai gia cảnh nghèo khổ. Họ chia tay nhau trong đau đớn chia lìa. Hai người khóc đến nỗi chảy máu mắt. Nước mắt hòa máu lã chã rơi xuống đất suốt dọc đường họ về nhà. Rồi hai người mất đi trong nỗi tiếc thương vô hạn của người dân bản làng và bạn bè, thầy giáo. “Mùa xuân năm sau, người ta thấy ở nơi đôi trai gái gặp nhau lần cuối cùng (sau này gọi là Kéo tào – đèo hoa đào) và trên đường đi của hai người về nhà mọc lên một loại cây nở những bông hoa cánh đỏ tươi như máu. Người ta gọi đó là hoa bích đào.” Màu đỏ thắm của hoa bích đào gợi sự liên tưởng của người đời về màu hoa như được nhuộm từ những giọt máu nhỏ ra từ trái tim tan vỡ. Có một vài dị bản khác về sự tích hoa đào kể rằng cô gái lấy máu từ năm đầu ngón tay của mình nhuộm chỉ để thêu khăn tặng chàng trai. Bông hoa đào chúm chím đỏ rực như năm đầu ngón tay cô gái chụm vào gửi gắm tình yêu thắm thiết của mình là một liên tưởng độc đáo.