Trong đời học trò, thú vị nhất là buổi học cuối năm. Ngày đó, từ cô chăm cho đến cậu lười, từ người đứng đầu lớp cho tới kẻ đội sổ, tuốt tuột, đều chẳng còn bận tâm gì đến sách vở, bút mực. Giã từ một năm học với những đêm đỏ mắt học bài, giã từ bảng đen và phấn trắng với những giờ bị thầy cô quay đến chóng mặt trên bục giảng, giã từ cả những giờ kiểm tra căng óc và thót tim…Mùa hè với hoa phợng đỏ rực và nhạc ve dóng dả đang đợi ngoài kia rồi.
Với Tuấn đen, buổi học cuối năm này lại càng có ý nghĩa. Suốt cả tuần qua, nó lo ngay ngáy phải thi lại hai môn văn và toán. Hai môn học chủ chốt này, không hiểu vì sao, cứ như hai vị hung thần ám ảnh suốt từ khi nó đến tuổi cắp sách đi học. Không biết bao nhiêu lần mẹ nó đã than vãn: ”Mẹ đến khổ vì con. Mang tiếng là cô giáo mà con trai thì năm nào cũng phải thi lại, không văn thì toán”. Vậy mà năm nay, trong buổi học cuối cùng này, mọi điều lo lắng, bi quan của Tuấn đen đã được giải tỏa.
Tim cậu ta như ngừng đập khi cô giáo Huyền chợt nhắc đến tên Nguyễn Đăng Tuấn:
– Do phấn đấu nỗ lực trong hai tháng vừa qua, bạn Tuấn đã tiến bộ vượt bậc. Từ điểm sơ kết học kỳ một hai môn văn toán là 4,4 và 4,7, Nguyễn Đăng Tuấn đã vượt lên đạt điểm tổng kết cả năm hai môn học này là 5,1 và 5,0, được lên thẳng lớp chính. Cùng với 12 bạn trong lớp được nhà trường khen thưởng học sinh giỏi và học sinh tiên tiến, Nguyễn Đăng Tuấn sẽ được cô trao riêng một phần thưởng…
– Hoan hô Tuấn đen, vận động viên số 13 đoạt giải thưởng về đạo đức thi đấu. – Thằng Quang lém chợt hét toáng lên rồi đứng dậy vỗ tay bồm bộp. Cả lớp cùng rộ lên những tràng vỗ tay hưởng ứng.
– Hoan hô số 13, vua nghịch. Hoan hô Tuấn đen…
Mặt Tuấn ta đỏ như đồng hun. Nó vã cả mồ hôi vì sung sướng. Vậy là sau một năm học, tháng nào cũng đứng đầu lớp từ dưới lên nó đã giành được thắng lợi quyết định trong những ngày nước rút cuối năm. Có thế chứ, ai bảo nó không thể trở thành học sinh giỏi được? Chỉ một tháng dồn sức ôn thi, đã vợt xa khối đứa. Sang năm nó sẽ học cho biết tay…
Đang bay bổng với những ý nghĩ có phần ngông nghênh và tự phụ của mình, tim Tuấn đen bỗng đập thình thịch như trống trận khi cô giáo Huyền chợt nghiêm trang nhìn cả lớp và nói:
– Phần thưởng và giấy khen của nhà trường, các em học sinh giỏi và học sinh tiên tiến sẽ được nhận trong buổi lễ tổng kết năm học sắp tới. Riêng bạn Nguyễn Đăng Tuấn, cô sẽ trao phần thưởng của riêng cô cho em trong buổi học cuối cùng này. Xin mời em Nguyễn Đăng Tuấn lên đây.
Chao ơi, có lẽ sau này, trong suốt cuộc đời của Tuấn đen, sẽ chẳng bao giờ nó có những giây sung sướng như bây giờ. Bởi nó, một thằng ham chơi, nghịch ngợm, thích những cuộc phiêu lưu, đã bao giờ được khen ngợi và nhận một phần thưởng nào về thành tích học tập đâu. Ở lớp, ở trường, ở nhà, các thầy cô và bạn bè, và cả mẹ nó nữa, lúc nào cũng chê bai, chế giễu nó. Cả thằng Đạt, em trai nó, nhóc con mà cũng coi thường nó ra mặt. Ấy mà chỉ riêng cô giáo Huyền là hiểu nó, đánh giá đúng khả năng của nó. Tất cả 46 cặp mắt đều đổ dồn vào Tuấn, những ánh mắt khích lệ, chia vui và có cả những ánh mắt ghen tị. Và đây, phần thưởng của cô giáo Huyền: một chiếc bút máy Hồng Hà màu đỏ chói, một quyển sổ bìa cứng màu xanh da trời, và một chồng dày toàn những cuốn truyện nổi tiếng: Hai vạn dặm dưới biển, Một mình vượt đại dương, Không gia đình, Bình minh đến sớm, Chú bé có tài mở khóa. Chà chà, cả một tài sản đáng giá – Nhiều đứa trầm trồ rỉ tai nhau – Hè này Tuấn đen tha hồ mà đọc. Phần thưởng như thế mới đáng chứ. Con số 13 mà lại hóa độc đắc.
– Hãy nói điều gì với cả lớp đi em. – Cô giáo Huyền nói với Tuấn khi nó đã ôm vào lòng gói tặng phẩm và cứ đứng ngay đơ như phỗng.
Quả tình là Tuấn đang xúc động. Nó nhìn cô giáo và chợt nghĩ đến mẹ. Hẳn mẹ sẽ rất bất ngờ khi Tuấn mang gói phần thưởng này về nhà. Hôm nay mẹ cũng có giờ dạy cuối cùng ở lớp 4C, lớp mẹ chủ nhiệm. Giá ngay bây giờ mẹ đến đây chứng kiến cảnh con trai mẹ đang sung sướng và bối rối như thế nào? Rồi Tuấn nhớ đến bố Tú, nghĩ đến thằng Đạt. Bố Tú đang lao động ở Liên Xô. Ngay tối nay, Tuấn sẽ cùng thằng Đạt viết thư báo tin vui cho bố. Tháng tám này về nước hẳn bố sẽ có thêm nhiều phần thưởng cho cả Tuấn và Đạt… Hai mắt Tuấn mờ đi. Nó khóc vì quá sung sướng.