Từ ngày gặp Bông hồng vàng & bình minh mưa, tôi đã yêu văn chương Paustovski, yêu nhất trong tất cả gia tài văn chương đồ sộ của nước Nga trong suốt những năm dài.

Bông hồng vàng & bình minh mưa là một cuốn sách êm đềm, nhẹ nhàng, một thế giới thanh bình yên ả trước thế chiến thứ II, thế giới của những người con nước Nga bình dị, đôn hậu và lóng lánh chất thơ. Những truyện ngắn Paustovski đã viết: Tuyết, Chiếc nhẫn bằng thép, Bức điện, Trái tim nhút nhát… đều không có những câu văn cao vời, uốn lượn, không có những triết lý sâu xa. Tình cảm giữa cha mẹ với con, tình yêu đôi lứa, tình làng nghĩa xóm… của con người nước Nga những năm đầu thế kỷ trước được Paustovski diễn đạt bằng lối văn chương giản đơn, dịu dàng như con trẻ.

Có lẽ cũng chính vì thế nên truyện của Paustovski không lôi cuốn nếu bạn chỉ đọc rời rạc từng đoạn theo kiểu “cưỡi ngựa xem hoa” hay đọc thật nhanh cho mau hết chuyện. Bạn phải để đôi mắt của mình lướt thật chậm, để những ý tứ thấm dần vào đầu như nước mưa thấm vào lòng đất. Bạn phải thả hồn mình lơ lửng mơ màng để những hình ảnh theo nhau hiện ra qua từng câu chữ. Khi đọc Paustovski, độc giả rất dễ nhận thấy một bầu không gian bình yên tràn ngập từng trang viết, thậm chí kể cả lúc ông đang miêu tả một cuộc chiến.

Chiến tranh xuất hiện rất nhiều trong truyện Paustovski nhưng ông không giới thiệu với chúng ta cái thứ khốc liệt ấy với máu, nước mắt và những niềm tuyệt vọng. Chiến tranh trong truyện của ông là lá thư của anh lính thủy gửi cha mình: “Con luôn nhớ đến cha, đến ngôi nhà của cha con ta, đến tỉnh lỵ của chúng ta…” trong truyện Tuyết. Chiến tranh là “Bài Macxâye vang vang, tràn ngập ngôi nhà, khu vườn và hình như nó tràn ngập cả rừng và đêm tối…”, là lời nguyện cầu “Hãy cho con lại…” của Madam trong Lời cầu nguyện của Madam Bôvê. Chiến tranh là cuộc phiêu lưu kỳ diệu của chú bọ sừng dũng cảm mà cậu bé Xtêpa tặng cho cha mình là bác Piốt Têrenchiép trước khi bác từ giã xóm làng lên đường ra trận trong Cuộc phiêu lưu của bọ sừng. Chiến tranh là “những chiếc máy bay bay đến lượn trên các thửa rừng, trên các nóc nhà, thân lấp lánh, tiếng máy gầm rú đến nỗi những con ong đất trong vườn nằm ngửa cả người lên giả vờ chết vì sợ quá. Masa biết quá rõ cái tính láu vặt của chúng” trong Vườn nhà bà…

Bông hồng vàng & bình minh mưa khiến người bình thường giật mình và kẻ hoài nghi nghi ngờ: thật sự trên đời này vẫn còn những câu chuyện kỳ diệu như thế? Thông qua tác phẩm đầy tính nhân văn này, Paustovski nhắc nhở chúng ta về những điều đẹp đẽ, những niềm hạnh phúc nhỏ nhắn mà chúng ta đã bỏ quên hay xem như xa xỉ trong cuộc sống vội vã của mình.