- This topic has 69 replies, 1 voice, and was last updated 1 month ago by
.
-
Posts
-
Plato Và Con Thú Mỏ Vịt Bước Vào Quán Bar là cuốn sách lĩnh hội triết học thông qua truyện cười. “Đây là những nguyên tắc của chúng tôi, nếu các vị không thích, chúng tôi có những nguyên tắc khác”.
Plato Và Con Thú Mỏ Vịt Bước Vào Quán Bar biến mọi câu chuyện hài hước thành triết học.
Như câu chuyện sau:Anh chàng Morty về nhà, thấy vợ đang trần như nhộng trên giường với gã bạn chí cốt của mình là Lou. Trong khi Morty còn chưa kịp há miệng ra thì Lou đã nhảy phắt ra khỏi giường và kêu lên: “Này anh bạn vàng, trước khi mày nói bất cứ điều gì, hãy thử xem mày tin vào cái gì? tin tao hay tin vào mắt mày?”. Thoạt nghe nó chỉ có vẻ ngớ ngẩn và rất buồn cười, nhưng xét kỹ hơn, nó nói tới điều hết sức cốt lõi của chủ nghĩa triết học Anh – Vấn đề chúng ta có thể tin cậy vào loại thông tin nào trên thế giới này!
Về tác giả của Plato Và Con Thú Mỏ Vịt Bước Vào Quán Bar
Thomas Cathcart và Daniel Klein theo đuổi những nghề nghiệp bình thường sau khi tốt nghiệp chuyên ngành triết học tại Harvard. Thomas làm việc với các băng đảng đường phố ở Chicago và ra vào nhiều trường thần học. Daniel viết truyện cười cho các diễn viên hài, thiết kế quảng cáo cho Candide Camera và tiếp tục viết những truyện li kỳ hồi hộp “Mỗi người sống với vợ ở New England”.
HƯỚNG DẪN ĐỌC TRUYỆN ONLINE - MỤC GÁC TRUYỆN
Dẫn Nhập
DIMITRI: Nếu thần Atlas đỡ Địa cầu, vậy thì ai đỡ thần Atlas?
TASSO: Thần Atlas đứng trên lưng con rùa.
DIMITRI: Nhưng con rùa ấy đứng trên cái gì?
TASSO: Một con rùa khác.
DIMITRI: Thế con rùa khác ấy đứng trên cái gì?
TASSO: Dimitri thân mến à, trở xuống toàn là rùa suốt lượt!
xXx
Mẩu đối thoại kiểu Hy Lạp cổ đại này minh họa hoàn hảo cho khái niệm triết học về sự hồi quy vô tận, một khái niệm nảy sinh khi chúng ta đặt câu hỏi liệu có hay không một Nguyên nhân Đầu tiên – của cuộc sống, của vũ trụ, của thời gian và không gian, và quan trọng nhất là của một Đấng Sáng tạo. Phải có một cái gì đó đã sáng tạo ra Đấng Sáng tạo, vậy thì cái bệ đỡ nguyên nhân – hay con rùa – không thể dừng lại ở Đấng Sáng tạo ấy. Hay – Đấng Sáng tạo đằng sau ông ấy. Thậm chí không dừng lại ở cái ông sau ông ấy nữa. Từ đó trở xuống – hay trở lên – đều là các Đấng Sáng tạo suốt lượt, nếu đó có vẻ là hướng đúng để truy tìm các Đấng Sáng tạo.
___oOo___
Nếu thấy rằng sự hồi quy vô tận sớm chẳng đưa bạn đến đâu, bạn có thể lưu ý đến học thuyết về creatio ex nihilo – sáng tạo từ hư vô – hay, như John Lennon diễn tả trong một bối cảnh hơi khác một chút, “Trước Elvis, không có gì cả.”
***
Nhưng chúng ta hãy lần nữa lắng nghe ông lão Tasso. Lời đáp của ông – “Trở xuống toàn là rùa suốt lượt!” không chỉ làm sáng tỏ câu chuyện – mà rõ ràng còn có tính tiếu lâm nữa. Ba-da-bing!
Điều đó không có gì đáng ngạc nhiên cả. Kết cấu và yếu tố gây cười của truyện tiếu lâm cũng như kết cấu và kết luận đúc rút từ các khái niệm triết học được tạo nên từ cùng thứ chất liệu. Chúng chọc ghẹo tâm trí theo cùng một cách. Đó là bởi triết học và tiếu lâm xuất phát từ cùng một thôi thúc: xáo trộn cảm thức của chúng ta về cách mà sự vật hiện hữu, lật ngược thế giới của chúng ta lên, và lôi ra những sự thật bị che giấu, thường là không hay ho gì, về cuộc đời. Cái mà các triết gia gọi là thấu thị thì các tếu gia gọi là châm biếm.
Chẳng hạn, hãy xem truyện cười nổi tiếng sau đây. Thoạt nghe, nó chỉ có vẻ ngớ ngẩn rất buồn cười, nhưng xét kỹ hơn, nó nói tới điều hết sức cốt lõi của triết học kinh nghiệm chủ nghĩa Anh – vấn đề chúng ta có thể tin cậy loại thông tin nào về thế giới này.
Anh chàng Morty về nhà, thấy vợ đang trần như nhộng trên giường với gã bạn chí cốt của mình là Lou. Trong khi Morty còn chưa kịp há miệng ra thì Lou đã nhảy phắt khỏi giường và kêu lên, “Này bạn vàng, trước khi mày nói bất cứ điều gì, hãy thử xem mày tin vào cái gì, tin tao hay tin vào mắt mày?”
Bằng cách thách thức tính ưu việt của kinh nghiệm cảm giác, Lou đã đặt ra câu hỏi loại thông tin nào là chắc chắn và tại sao. Có hay không, một cách thức thu thập dữ kiện về thế giới – chẳng hạn như nhìn [bằng mắt] – đáng tin cậy hơn những cách khác – chẳng hạn như bất chấp tất cả để tin cậy và chấp nhận mô tả [bằng lời] của Lou về thực tại?
Còn đây là ví dụ khác nữa về truyện triết tếu, liên quan đến phép loại suy, phát biểu rằng nếu có hai kết quả tương tự thì chúng phải có chung một nguyên nhân.
Một ông lão chín mươi tuổi đến gặp bác sĩ và nói, “Thưa bác sĩ, cô vợ mười tám tuổi của tôi sắp sinh con.”
Ông bác sĩ bèn đáp, “Để tôi kể cụ nghe câu chuyện này nhé. Một gã đi săn, đáng lẽ mang súng thì hắn lại vác nhầm theo cái ô. Khi bất thình lình bị gấu vồ, hắn giương ngay ô lên, bắn chết tươi con gấu.”
Ông lão nói, “Làm gì có chuyện. Nhất định phải có ai khác đã bắn con gấu đó rồi.”
Ông bác sĩ nói, “Thì ý tôi đúng là thế đấy!”
Thật khó có thể kiểm được minh họa nào hay hơn về phép Loại Suy, một mánh khóe triết học vẫn đang được áp dụng (và áp dụng sai) để bảo vệ thuyết Thiết kế Thông minh (tức là, nếu có một nhãn cầu, thì nhất định phải có một Đấng-Thiết-kế-Nhãn-cầu-trên-Trời).
Chúng tôi có thể cứ tiếp tục mãi – và thực tế là chúng tôi sẽ tiếp tục, từ thuyết Bất khả tri đến Thiền, từ Thông diễn học đến Vĩnh hằng luận. Chúng tôi sẽ cho thấy các khái niệm triết học có thể được soi sáng bằng những truyện tiếu lâm như thế nào, và có biết bao nhiêu truyện tiếu lâm chất chứa nội dung triết học hấp dẫn ra sao. Khoan đã, hai khái niệm ấy có phải là một không nhỉ? Chúng tôi có thể trở lại đề tài này với các bạn được chứ?
Các sinh viên lơ ngơ bước vào lớp Triết thường hy vọng sẽ đạt đến một nhãn quan nào đó, về ý nghĩa của vạn sự chẳng hạn, nhưng rồi có một gã đầu bù tóc rối mặc bộ tuýt xộc xệch thong thả bước lên bục giảng và bắt đầu giảng về ý nghĩa của “ý nghĩa”.
Phải tuần tự trước sau rõ ràng đã, gã nói. Trước khi trả lời bất cứ câu hỏi nào, lớn hay nhỏ, chúng ta cần phải hiểu được bản thân câu hỏi có nghĩa gì. Miễn cưỡng lắng nghe, chẳng mấy chốc chúng tôi phát hiện ra rằng những gì gã kia nói thú vị ra trò.
Triết học và các triết gia là như vậy đấy. Câu hỏi nọ đẻ ra câu hỏi kia, rồi các câu hỏi lại đẻ ra cả loạt những câu hỏi khác. Trở xuống toàn là câu hỏi suốt lượt.
Chúng ta có thể bắt đầu với những câu hỏi cơ bản như, “Ý nghĩa của vạn sự là gì?”, “Chúa có tồn tại không?” rồi “Tôi có thể là chính mình như thế nào?” và “Có phải tôi đang ngồi nhầm lớp?” nhưng rồi chúng ta sẽ chóng phát hiện ra rằng chúng ta cần hỏi những câu hỏi khác để trả lời cho những câu hỏi ban đầu của mình. Quá trình này đã khai sinh ra một loạt các phân môn triết học, mỗi môn đào sâu vào Những Câu Hỏi Lớn riêng bằng cách hỏi và cố gắng trả lời các câu hỏi nằm bên dưới chúng. Thế đấy, có ai hỏi gì không?
Kết quả là, “Ý nghĩa của vạn sự là gì?” được giải quyết bởi một môn có tên là Siêu hình học, “Chúa có tồn tại không?” bởi môn Triết học Tôn giáo, “Tôi có thể là chính mình như thế nào?” thuộc về trường phái Hiện sinh, “Có phải tôi đang ngồi nhầm lớp?” thuộc địa hạt mới của triết học gọi là Siêu Triết học, bộ môn đặt ra câu hỏi “Triết học là gì?”. Và cứ như thế, mỗi lĩnh vực của triết học đảm nhiệm những loại câu hỏi và quan niệm khác nhau.
Chúng tôi sắp xếp cuốn sách này không theo trật tự thời gian mà theo trình tự những câu hỏi trong tâm trí mình khi lơ ngơ bước vào giờ triết học đầu tiên – và những phân môn triết học giải quyết chúng. Thật vừa khéo là toàn bộ chùm truyện tiếu lâm tình cờ lại nằm gọn trong vùng lãnh địa khái niệm của các phân môn kia. (Có hoàn toàn tình cờ không nhỉ? Hay rốt cuộc có một Đấng Thiết kế Thông minh?) Và có một lý do lớn giải thích tại sao tất cả lại vừa khéo đến thế: Khi ngập ngừng rời lớp học, hai chúng tôi cảm thấy thật hoang mang bối rối bởi tin chắc rằng mình không bao giờ lĩnh hội được cái món nặng đầu này. Đúng lúc đó, một sinh viên khóa trên ung dung lại gần và kể cho chúng tôi nghe chuyện anh chàng Morty về nhà bắt quả tang gã Lou chí cốt đang trên giường với vợ mình.
“Đấy mới là triết học!” anh ta nói.
Còn chúng tôi gọi nó là triết tếu.
THOMAS CATHCART
DANIEL KLEIN
Tháng Tám, 2006.
HƯỚNG DẪN ĐỌC TRUYỆN ONLINE - MỤC GÁC TRUYỆN
I. Siêu Hình Học
Siêu hình học giải quyết Những Câu Hỏi Lớn: Bản thể là gì? Bản chất của thực tại là gì? Chúng ta có ý chí tự do không? Bao nhiêu thiên thần có thể nhảy múa trên đầu một cây kim? Cần bao nhiêu vị để thay một bóng đèn?
DIMITRI: Gần đây có một điều cứ làm tôi bất ổn, Tasso ạ.
TASSO: Điều gì vậy?
DIMITRI: Ý nghĩa của mọi sự là gì?
TASSO: Mọi sự gì?
DIMITRI: Cậu biết đấy: cuộc sống, cái chết, tình yêu – toàn bộ cái mớ hổ lốn đó.
TASSO: Sao cậu nghĩ rằng những thứ đó đều có ý nghĩa?
DIMITRI: Bởi vì nó phải có chứ. Nếu không cuộc sống sẽ chỉ là…
TASSO: Là gì?
DIMITRI: Tôi cần một cốc ouzo (Rượu khai vị đặc trưng của Hy Lạp).
HƯỚNG DẪN ĐỌC TRUYỆN ONLINE - MỤC GÁC TRUYỆN
Mục Đích Luận
Vũ trụ có mục đích không?
Theo Aristotle, mọi vật đều có một telos, tức là một mục đích nội tại mà nó nhằm đạt tới. Một quả sồi có telos: một cây sồi. Đó là cái mà quả sồi “nhằm đạt tới”. Chim có mục đích của chim, ong có mục đích của ong. Người ta nói rằng ở Boston ngay đến những quả đậu cũng có mục đích. Mục đích là một phần trong chính cấu trúc của thực tại.
Nếu các lập luận trên có vẻ hơi trừu tượng, thì trong câu chuyện sau đây, bà Goldstein đã khiến telos trở nên cụ thể.
Bà Goldstein đang xuôi phố cùng hai đứa cháu nội. Một người bạn dừng lại hỏi bà lũ nhỏ mấy tuổi.
Bà đáp, “Thằng bác sĩ này lên năm, còn thằng luật sư kia lên bảy.”
Đời người có telos không?
Aristotle cho rằng có. Ông cho rằng telos của đời người là hạnh phúc, một quan điểm mà các nhà triết học khác đã tranh cãi suốt cả lịch sử loài người. Bảy thế kỷ sau, Thánh Augustine tuyên bố telos của đời người là yêu Chúa. Còn với một nhà hiện sinh thế kỷ hai mươi như Martin Heidegger, thì telos của con người chính là sống không chối bỏ bản chất người đích thực, đặc biệt là không chối bỏ cái chết. Hạnh phúc ư? Vớ vẩn!
Các truyện cười về ý nghĩa cuộc sống đua nhau sinh sôi cùng với các ý nghĩa của cuộc sống, thứ vốn dĩ cũng sinh sôi nảy nở nhanh như các nhà triết học.
Một kẻ tầm sư học đạo nghe nói vị guru thông thái nhất toàn cõi Ấn Độ sống trên đỉnh ngọn núi cao nhất của Ấn Độ. Vì vậy anh ta vất vả lặn lội khắp núi non và thành Delhi cho đến khi tới được ngọn núi trứ danh nọ. Ngọn núi dốc đứng quá sức tưởng tượng, anh ta trầy trật leo lên ngã xuống không ít lần. Lên được tới đỉnh núi, anh ta trầy xước thâm tím khắp cả mình mẩy, nhưng rốt cuộc đã gặp được vị guru đang ngồi kiết già trước cửa hang.
“Ôi, thưa tôn sư thông thái,” kẻ tầm sư học đạo lên tiếng. “Con đến để hỏi thầy bí mật của cuộc sống là gì ạ.”
“À, bí mật của cuộc sống,” vị guru nói. “Bí mật của cuộc sống là một tách trà.”
“Một tách trà? Con cực nhọc đi bao đường đất tới đây để tìm ý nghĩa cuộc sống, thế mà thầy lại bảo con rằng nó là một tách trà thôi ư!”
Vị guru nhún vai. “Vậy có thể nó không phải là một tách trà.”
Như vậy, vị guru thừa nhận rằng xác định được telos của cuộc sống là điều nan giải. Hơn nữa, không phải với ai nó cũng là một tách trà.
Có sự khác biệt giữa telos của cuộc sống – thứ mà con người được ấn định phải là – và những mục tiêu riêng của cá nhân trong cuộc sống – thứ mà anh ta muốn là. Liệu Sam, chàng nha sĩ trong câu chuyện dưới đây, thực ra đang tìm kiếm telos phổ quát của cuộc sống hay đơn giản chỉ giải quyết vấn đề của cá nhân mình? Nhưng bà mẹ anh ta thì rõ ràng là có hình dung riêng về telos của cuộc đời con trai bà.
Một nha sĩ người Philadelphia là Sam Lipschitz sang tận Ấn Độ để tìm ý nghĩa của cuộc sống. Hàng tháng trời đã trôi qua mà mẹ anh ta không nhận được tin tức gì của con mình. Cuối cùng, bà bèn đáp máy bay sang Ấn Độ và hỏi thăm xem người thông thái nhất xứ đó sống ở đâu. Bà được chỉ đường đến một tịnh thất, nơi người canh cửa nói với bà rằng bà có thể phải đợi một tuần lễ để được tiếp kiến guru, và khi gặp, bà chỉ được phép nói ba từ với ông ấy. Bà mẹ đã đợi, cẩn thận chuẩn bị những lời định nói. Khi rốt cuộc cũng được dẫn vào gặp nhà thông thái, bà nói với ông ta, “Sam, về nhà!”
___oOo___
Hãy tra từ “Siêu hình học” (Metaphysics) trong từ điển, bạn sẽ thấy rằng nó xuất phát từ tên một khảo luận của Aristotle, và rằng nó giải quyết những vấn đề trừu tượng vượt ra ngoài (meta) quan sát khoa học. Nhưng đây hóa ra lại là một trường hợp mà trong tiếng Latin gọi là post hoc hokum (từ cái sai này dẫn đến cái sai khác). Trên thực tế, Aristotle chưa bao giờ gọi khảo luận của ông là “Siêu hình học”, hơn nữa cái tên này không dính dáng gì đến việc các vấn đề được đề cập đến trong khảo luận nằm ngoài phạm vi của khoa học. Thật ra, nó được người sắp xếp tuyển tập của Aristotle đặt cho cái tên này vào thế kỷ thứ nhất Công nguyên. Ông ta chọn tên này vì chương đó “vượt ra ngoài” (có nghĩa là “có sau”) khảo luận của Aristotle về “Vật lý” (Physics).
***
HƯỚNG DẪN ĐỌC TRUYỆN ONLINE - MỤC GÁC TRUYỆN
Bản Chất Luận
Cấu trúc của thực tại là gì? Những thuộc tính đặc thù nào khiến sự vật là chính nó? Hay như các nhà triết học quen nói: Những thuộc tính nào không làm cho sự vật không phải là nó?
Aristotle rút ra sự khác biệt giữa đặc tính bản chất, và đặc tính ngẫu nhiên. Theo cách ông trình bày, đặc tính bản chất là những tính chất mà nếu không có chúng thì sự vật không còn là nó nữa, còn đặc tính ngẫu nhiên là những tính chất xác định sự vật như thế nào, chứ không phải nó là gì. Chẳng hạn, Aristotle cho rằng lý trí là bản chất để làm nên một con người, và vì Socrates là một con người nên lý trí của ông là phẩm chất thiết yếu để ông là Socrates. Không có đặc tính lý trí, thì Socrates đơn giản không phải là Socrates nữa. Thậm chí ông còn không thể là một con người, vậy thì sao có thể là một Socrates được? Mặt khác, Aristotle nghĩ rằng đặc tính mũi hếch của Socrates chỉ là ngẫu nhiên, cái mũi hếch chỉ là một phần của việc Socrates nom như thế nào, nhưng nó không có tính bản chất đối với việc ông ta là ai, hay là cái gì. Nói cách khác, lấy đi lý trí khỏi Socrates thì ông không còn là Socrates nữa, nhưng nếu giải phẫu thẩm mỹ cho ông thì ông sẽ là Socrates với chiếc mũi mới. Nó nhắc chúng ta nhớ đến một câu chuyện cười.
Khi Thompson tròn bảy mươi, ông ta quyết định thay đổi hoàn toàn lối sống để thọ được lâu hơn. Ông duy trì một chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt, ông tập chạy bộ, bơi lội và tắm nắng. Mới được ba tháng, ông đã sút đi khoảng mười ba cân rưỡi, giảm vòng bụng đi 15 cm, và ngực nở thêm 13 cm. Người thon gọn và rám nắng, ông quyết định hoàn thành quá trình tân trang ấy bằng một kiểu đầu mới theo phong cách xì-po. Sau đó, vừa bước ra khỏi tiệm cắt tóc, ông bị xe buýt tông.
Giữa cơn hấp hối, ông kêu lên, “Ôi Chúa, Người nỡ lòng nào làm chuyện này với con?”
Và một giọng nói từ trên cao vọng xuống, “Nói thật với con, Thompson ạ, quả tình ta không nhận ra con.”
Ông lão Thompson khốn khổ dường như đã thay đổi một số đặc tính ngẫu nhiên cụ thể của bản thân, mặc dầu chúng ta biết rằng về bản chất ông ta vẫn là Thompson. Chính Thompson cũng không nghi ngờ gì về điều này. Thực ra, đối với câu chuyện cười, cả hai điều kiện đó đều quan trọng. Trớ trêu thay, nhân vật duy nhất trong truyện không nhận ra Thompson lại chính là Chúa, đấng mà ta nghĩ thực ra phải Toàn tri.
Sự khác nhau giữa các đặc tính bản chất và ngẫu nhiên được minh họa bằng khá nhiều truyện cười khác cùng một dạng như thế này.
Abe: Này Sol, tớ có câu đố này cho cậu. Cái gì màu xanh lá cây, được treo trên tường và huýt sáo?
Sol: Tớ chịu.
Abe: Con cá trích.
Sol: Nhưng cá trích đâu có xanh lá cây.
Abe: Thì cậu có thể sơn nó màu xanh lá cây.
Sol: Nhưng cá trích đâu có treo trên tường.
Abe: Cậu đóng một cái đinh và treo nó lên.
Sol: Nhưng cá trích đâu có huýt sáo!
Abe: Vậy hả? Thế thì nó không huýt sáo.
Dị bản dưới đây của truyện cười đó có lẽ không khiến bạn cười ha hả như ở Câu lạc bộ Hài kịch Caroline (Caroline’s Comedy Club: Một trong những câu lạc bộ hài kịch nổi tiếng ở New York), nhưng nó có thể giúp bạn ghi điểm ở hội nghị thường niên của Hội Triết học Hoa Kỳ.
Abe: Một vật thể “X” có các đặc tính xanh lá cây, treo trên tường, và có khả năng huýt sáo, là cái gì?
Sol: Tớ không nghĩ ra nổi một vật nào khớp với mô tả của cậu.
Abe: Con cá trích.
Sol: Cá trích đâu có màu xanh lá cây.
Abe: Đặc tính bản chất thì không, Solly ạ. Nhưng một con cá trích có thể ngẫu nhiên có màu xanh lá cây, đúng không? Thử sơn nó đi. Cậu sẽ thấy.
Sol: Nhưng con cá trích không phải vật treo trên tường.
Abe: Nếu cậu ngẫu nhiên đóng đinh nó lên tường thì sao?
Sol: Làm sao mà cậu có thể ngẫu nhiên đóng đinh nó lên tường?
Abe: Tin tớ đi. Mọi chuyện đều có thể. Thế mới là triết học.
Sol: Ô kê, nhưng dù ngẫu nhiên thế nào thì con cá trích cũng không huýt sáo.
Abe: Cậu có giỏi thì kiện tớ đi.
Abe và Sol quay về phía cử tọa của Hội Triết học Hoa Kỳ, lúc này đang im phăng phắc.
Sol: Cái gì thế nhỉ, hội nghị của các nhà Khắc kỷ à? Này các vị, lúc công kích Vatican, Nietzsche còn cười nhiều hơn các vị đấy.
Đôi khi sự vật có những đặc tính thoạt nhìn thì tưởng là ngẫu nhiên, nhưng hóa ra chỉ là ngẫu nhiên trong giới hạn nhất định, như được minh họa trong truyện cười này:
“Tại sao một con voi lại to, màu xám và nhăn nheo?”
“Bởi vì nếu nhỏ, trắng và tròn trịa, thì nó là một viên aspirin mất rồi.”
Chúng ta có thể tưởng tượng ra một con voi có kích thước nhỏ – gọi nó là “con voi nhỏ”. Thậm chí chúng ta có thể tưởng tượng ra một loại voi màu nâu xỉn, và gọi nó là “loại voi màu nâu xỉn”. Còn một con voi không nhăn nheo có thể gọi là “con voi trơn láng”. Nói cách khác, độ lớn, màu xám, và nếp nhăn hoàn toàn không thỏa mãn tiêu chuẩn của Aristotle về định nghĩa một con voi bản chất là gì. Thay vào đó chúng mô tả hình dung về lũ voi, một cách chung chung, và ngẫu nhiên. Tuy nhiên, suy ra từ truyện cười thì điều này chỉ đúng đến một chừng mực nhất định. Một cái gì đó nhỏ, trắng và tròn như một viên aspirin không thế là một con voi, và nếu bắt gặp một vật như thế, chẳng có lý do gì chúng ta lại hỏi, “Cậu đang cầm một viên aspirin phải không, Bob, hay là một con voi đột biến?”
Vấn đề là độ lớn, màu xám, và da nhăn không phải là những từ ngữ đủ chính xác chuyển tải những đặc tính bản chất của một con voi. Nó chỉ là một phạm vi nhất định của kích cỡ, một phạm vi nhất định của màu sắc, trong số nhiều phẩm chất khác xác định một vật nào đó có phải là một con voi hay không. Mặt khác, nói đến nhăn nheo, có thể là một con cá trích màu đỏ, hay biết đâu một con cá trích biết huýt sáo cũng nên.
HƯỚNG DẪN ĐỌC TRUYỆN ONLINE - MỤC GÁC TRUYỆN
HƯỚNG DẪN ĐỌC TRUYỆN ONLINE - MỤC GÁC TRUYỆN
- The forum ‘Triết học’ is closed to new topics and replies.