Dù chưa có một cuộc bình bầu, một cuộc điều tra xã hội học, tôi vẫn tán thành ý kiến của
nhạc sĩ Thanh Tùng cho rằng Trịnh Công Sơn là “Người Việt Nam viết tình ca hay nhất thế
kỷ”. Bởi tôi cũng nghĩ như vậy. Từ hạ bán thế kỷ XX đến nay, trong nền âm nhạc Việt Nam
hoành tráng, đa thanh, đa điệu, Nhạc Trịnh – cái tên thân quen mà người đời đã đặt cho âm
nhạc của Trịnh Công Sơn – là nhạc sĩ được đón nhận nồng thắm nhất, không chỉ với người
trong nước, mà còn với Việt kiều sống ngoài nước, kể cả người nước ngoài. Chỉ xem báo chí
tường thuật lễ tang nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, đông đến hàng vạn người đã đành, mà có điều
chưa từng thấy bao giờ trên đất nước ta là những người đi đưa tang, vừa đi vừa hát, dĩ
nhiên là hát Nhạc Trịnh; chỉ nhìn vào sách báo viết về Trịnh, Nhạc Trịnh dồn dập ra đời
trong vài ba năm sau ngày Trịnh “về làm” cát bụi, cũng đủ tin điều nói trên đây là sự thật.
Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn qua đời ngày 1- 4 – 2001, ngay sau đó chưa đầy một tháng đã có
sách Trịnh Công Sơn – Một người thơ ca, một cõi đi về do Nguyễn Trọng Tạo, Nguyễn Thuỵ
Kha, Đoàn Tử Huyến sưu tầm biên soạn (Nxb Âm Nhạc – Trung tâm Văn hoá Ngôn ngữ
Đông Tây, Hà Nội, 5 -2001), và vài năm sau (2004) bổ sung, tái bản với tên sách mới Một cõi
Trịnh Công Sơn (Nxb Thuận Hoá – Trung tâm Văn hoá Ngôn ngữ Đông Tây). Và cùng ra
đời là các sách: Trịnh Công Sơn – Cát bụi lộng lẫy (Nxb Thuận Hoá – Tạp chí Sông Hương);
Trịnh Công Sơn – Người hát rong qua nhiều thế hệ (Nxb Trẻ, 7 – 2001); Trịnh Công Sơn –
Rơi lệ ru người (Nxb Phụ nữ, quí II – 2001); Trịnh Công Sơn – Cuộc Đời – Âm Nhạc – Thơ –
Hội Họa & Suy Tưởng (Nxb Văn Nghệ TP. HCM, 11 – 2001); Trịnh Công Sơn: một nhạc sĩ
thiên tài (Bửu Ý – Nxb Trẻ – Công ty Văn hóa Phương Nam, 4 – 2003); Trịnh Công Sơn – Có
một thời như thế (Nguyễn Đắc Xuân – Nxb Văn học, 1 – 2003); Trịnh Công Sơn và cây đàn
lya của Hoàng tử bé (Hoàng Phủ Ngọc Tường – Nxb Trẻ, 2 năm 2005).
Sách in lại những bài viết khi Trịnh còn tại thế, nhưng phần lớn và cũng là phần tâm huyết
nhất, gây xúc động với người đọc nhiều nhất vẫn là sau ngày Trịnh qua đời. Chúng ta bắt
gặp ở đây nhiều tên tuổi quen thuộc không chỉ trong nhạc giới mà còn là văn giới, và các
ngành khác: Văn Cao, Nguyễn Xuân Khoát, Phạm Duy, Trần Văn Khê, Phạm Tuyên, Phó
Đức Phương, Hồng Đăng, Nguyễn Khoa Điềm, Phạm Tiến Duật, Anh Ngọc, Nguyễn Duy,
Thanh Thảo, Nguyễn Trọng Tạo, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Nguyễn Quang Sáng…
Kiều bào ta ở nước ngoài cũng rất mực ưu ái Trịnh. Đã có nhiều bài ngợi ca Nhạc Trịnh kh
tác giả còn sống. Trước năm 1975, Tạ Tỵ đã có thể viết: “Trong lịch sử âm nhạc Việt Nam,
không nhạc sĩ nào có thể tạo cho mình, cho thế hệ mình những cơn lốc nghệ thuật làm lay
động đến chiều sâu tâm thức con người ở trong và ngoài kích thước quốc gia như Trịnh Công
Sơn”. Sau ngày Trịnh qua đời, trên các tạp chí Diễn đàn, Hợp lưu, Văn học, trên nhiều
website lại càng có thêm nhiều bài viết xúc động, sâu sắc về thế giới Nhạc Trịnh. Riêng tạp
chí Văn học đã dành một chuyên san về Trịnh. Năm 2008, Bùi Vĩnh Phúc – nhà phê bình
văn học ở Hoa Kỳ – đã xuất bản chuyên luận viết về Trịnh Công Sơn in tại Việt Nam: Trịnh
Công Sơn – Ngôn ngữ và những ám ảnh nghệ thuật (Nxb Văn hóa Sài Gòn, 2008).
Nhạc Trịnh, đúng là trường hợp hiếm hoi trong nền nhạc của nước nhà, có khả năng vượt
